In Depth Herwaardering van vakmanschap

Ambacht en vakmanschap brengen heden ten dage producten voort die soms diepe historische en culturele wortels kennen. Het is niet altijd gemakkelijk om een ambachtelijk product geschikt te maken voor de hedendaagse consument.

Hatice Tekin, eigenares en creatief directeur van het luxe juwelenbedrijf Ana Dyla, zoekt dit in “de combinatie van machinaal bewerkte en handgemaakte sieraden. Juist dat is aantrekkelijk voor milieu- en modebewuste consumenten.” Hatice is bij het creëren van ontwerpen die aanspreken altijd op zoek naar een balans tussen wat geavanceerde machines mogelijk maken en de toegevoegde waarde van creatieve ambachtslieden op het gebied van het bewerken van edelstenen en edelmetalen.

Op een soortgelijke manier verenigt Shayonti Chatterji, de oprichtster en directeur van het merk Urban Medley, dat accessoires van zijde en katoen vervaardigt, het oude met het nieuwe: “onze weef- en drukprocessen volgen eeuwenoude traditionele methoden. Tegelijkertijd werken onze ontwerpers en ambachtslieden samen en experimenteren ze volop met de ontwerpen en de kleuren. Zo kunnen wij ook inspelen op wereldwijde smaken en trends.” Voor deze mix van traditioneel en eigentijds bestaat absoluut vraag. De toekomst van het bedrijf van Shayonti Chatterji en haar vakmensen ziet er zonnig uit.

De unieke producten die deze twee merken vervaardigen, tonen aan dat traditie en innovatie elkaar niet bijten. Het resultaat is beter dan we ons tot nu toe hadden kunnen voorstellen. Shayonti: “Een machine is niet in staat om dezelfde details toe te voegen, die een vakman wel kan maken. Juist deze combinatie draagt bij aan de charme en het unieke karakter van het product.”

Hatice legt uit dat in het creatieve proces van Ana Dyla de ambachtslieden altijd de gelegenheid krijgen om de sieradenontwerpen aan te passen als dat nodig is, zodat de best mogelijke versie van de ontwerpen geleverd worden. “Vakmensen zijn nu eenmaal in staat om zich op een manier aan te passen aan de materialen waarmee ze werken, die machinale productie gewoon niet kan overtreffen.” Het is precies deze vaardigheid en kennis van ambachtslieden waar deze merken zich op richten. Het is niet alleen een manier om respect te betuigen aan generaties van vakmanschap. Het is ook wat de merken willen behouden en overdragen aan toekomstige generaties.

De grote vraag is: hoe kunnen we vakmanschap beschermen? Het grootste probleem is een gebrek aan zelfbewustzijn bij de ambachtslieden, in combinatie met het ontbreken van jongeren die het ambacht willen leren.

Shayonti legt uit dat als vakmensen niet langer in staat zijn om zichzelf financieel te onderhouden, ze ander werk moeten zoeken. Fast fashion heeft aanzienlijk aan die ontwikkeling bijgedragen. De trend was de afgelopen decennia leidend en dwong ambachtslieden zelfs om te verhuizen. Het vak werd in het verlengde daarvan onaantrekkelijk voor jongere generaties. Zo sterft de hele cultuur van het ambachtschap een stille dood.

Toch ontstaat uit wanhoop niet zelden iets moois. Door hedendaagse ambachtslieden weer ondersteuning, aandacht en zeker ook een eerlijke beloning voor hun werk te bieden, dragen de duurzame merken bij aan het voortbestaan van het traditionele ambacht in de toekomst.

De samenwerking tussen ambachtslieden en duurzame merken komt zodoende op het perfecte moment. De vraag naar weloverwogen vervaardigde kwaliteitsproducten stijgt.

Ana Dyla gebruikt inmiddels 80% gerecycled goud en sterling zilver in haar producten. Daarnaast is het productieproces in toenemende mate ingericht om op bestelling te werken. En als er één woord is om zowel het doel als het gevoel van de Ana Dyla sieraden te omschrijven, dan is dat volgens de makers ‘tijdloos’. Het minimalistische van Nederlands design in combinatie met de lange traditie van Turks vakmanschap heeft geleid tot een sieradenlijn, die zowel in esthetisch als in duurzaam opzicht een plek heeft verdiend. Precies om die reden gelooft Hatice niet in de noodzaak om constant nieuwe ontwerpen te maken. Ze hoopt dat de goed gemaakte en doordachte ontwerpen van Ana Dyla jarenlang gedragen worden en zullen worden doorgegeven als erfstukken. “We moeten waarde hechten aan alles wat we al hebben, zoals het vakmanschap van goudsmeden, hun oog voor details en de intrinsieke betekenis van sieraden. Laten we dit meer waarderen en delen.”

De ambachtslieden van Urban Medley kweken en weven al generaties lang de meest prachtige zijde. Elke individuele vakman werkt slechts aan een paar ontwerpen per jaar. Het merk is vooral bekend vanwege de diervriendelijke productie van zijde. Deze wordt zorgvuldig geoogst uit de lege cocons van zijderupsen, die de kans krijgen om uit te groeien tot vlinders. Alles is erop gericht de zijderupsen niet te schaden.

Iedere zijden sjaal of cape wordt vervolgens met de hand bedrukt. Voor ieder ontwerp worden houten stempels uitgesneden. Het zijn stuk voor stuk ingenieuze ontwerpen waarmee de stof wordt bedrukt. Er wordt veel werk in ieder ontwerp, ook door de interactie  tussen de ambachtslieden en de ontwerpers, gestoken. Voor elke stempel wordt gezocht naar de perfecte balans tussen traditie en moderne aantrekkingskracht. Omdat deze werkwijze steeds opnieuw in elk stuk van Urban Medley aanwezig is, is elk product speciaal. En elke keer vinden deze unieke producten hun weg vanuit de handen van de ambachtslieden naar de consument.

Het label “handgemaakt” representeert de investeringen in vaardigheid en jarenlange traditie. Handmade impliceert uniciteit, in scherp contrast met de hedendaagse dominantie van massaproductie.

Door vakmanschap wordt het waardevolle erfgoed van de maker overgedragen aan de uiteindelijke eigenaar. Een enkel product omvat een hele cultuur en geeft die door. Dit is de onschatbare waarde van handgemaakte artikelen, waarvan we hopen dat meer mensen die gaan herontdekken en opnieuw waarderen.